ΤΟ ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

Η ΕΛΛΑΔΑ ενώπιον του ΔΕΚ
Δρ. Αγγελική Καλλία – Αντωνίου, Δικηγόρος

Εισαγωγή
Η αποτελεσματική διαχείριση των αποβλήτων αποτελεί κύριο στόχο της περιβαλλοντικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στο τρέχον 6^ο πρόγραμμα δράσης της Ε. Επιτροπής για το περιβάλλον, που καλύπτει την χρονική περίοδο ως το 2012.
Τα παραγόμενα απόβλητα στην Ε. Ένωση ανέρχονται περίπου σε 1.400 εκ. τόνους / έτος, χωρίς τα γεωργικά και εξορυκτικά απόβλητα ⁽¹⁾. Το κοινοτικό νομικό πλαίσιο για τη διαχείριση των αποβλήτων εμφανίσθηκε τη δεκαετία του 1970, τα τελευταία δε χρόνια εμπλουτίσθηκε με ρυθμίσεις για συγκεκριμένες κατηγορίες αποβλήτων.

Οι βασικές νομοθετικές διατάξεις είναι οι ακόλουθες:
 (2005) 666.
Οδηγία πλαίσιο για τα απόβλητα, 2006/12 ⁽²⁾.
Οδηγίες για τα επικίνδυνα απόβλητα 91/689 ⁽³⁾, 94/31 ⁽⁴⁾ και Κανονισμός 166/2006 ⁽⁵⁾.
 

Μέθοδοι Διάθεσης Αποβλήτων:
Καύση αποβλήτων, Οδηγία 2000/76 ⁽⁷⁾.
Εγκαταστάσεις καύσης αποβλήτων, των οποίων η δυναμικότητα υπερβαίνει τους 3 τόνους ανά ώρα, εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της Οδηγίας 96/61 ⁽⁸⁾, για την ολοκληρωμένη πρόληψη και τον έλεγχο της ρύπανσης.
 

Ειδικές κατηγορίες αποβλήτων:
Πολυχλωροδιφαινύλια και πολυχλωροτριφαινύλια, Οδηγία 96/59 ⁽¹¹⁾.
Χρησιμοποιημένα λάδια, Οδηγίες 75/439 ⁽¹²⁾, 87/101 ⁽¹³⁾, 91/692 και 2000/76 ⁽¹⁴⁾.
Λυμματολάσπη, Οδηγίες 86/278 ⁽¹⁵⁾, 91/682 ⁽¹⁶⁾ και Κανονισμός 807/2003 ⁽¹⁷⁾.
Μπαταρίες, Οδηγία 2006/66 ⁽¹⁸⁾.
Συσκευασίες, Οδηγίες 94/62 ⁽¹⁹⁾, 2004/12 ⁽²⁰⁾ και 2005/20 ⁽²¹⁾.
Εξόρυκτα απόβλητα, Οδηγία 2006/21 ⁽²²⁾.
Οχήματα τέλους χρόνου ζωής, Οδηγία 2000/53 ⁽²³⁾ και Αποφάσεις 2002/525 και 2005/673 ⁽²⁴⁾.
 

Επεξηγηματικές Διατάξεις:
Κατάλογος αποβλήτων: Αποφάσεις 2000/532 ⁽²⁷⁾, 2001/118, 2001/119, 2001/573 ⁽²⁸⁾.

Η Οδηγία – πλαίσιο για τα στερεά απόβλητα
Το 2006 η Ε. Ένωση με την υιοθέτηση της Οδηγίας 2006/12 για τα στερεά απόβλητα δημιουργούσε ένα πλαίσιο συντονισμένης διαχείρισης αποβλήτων. Η Οδηγία πλαίσιο κωδικοποιεί και αντικαθιστά την παλαιότερη σχετική Οδηγία 75/442, με όλες τις τροποποιήσεις της. Εκφράζει δε τη νέα πολιτική που έχει υιοθετήσει η Ε. Ένωση για την απλούστευση και κωδικοποίηση της κοινοτικής περιβαλλοντικής νομοθεσίας, με σκοπό την ευκολότερη και αποτελεσματικότερη εφαρμογή της.
Τα κράτη μέλη απαγορεύεται να εγκαταλείπουν, να απορρίπτουν, ή να διαθέτουν ανεξέλεγκτα τα απόβλητα. Αντίθετα, οφείλουν να προάγουν την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων και να προωθούν την ανακύκλωση και τη μετατροπή των αποβλήτων με στόχο την επαναχρησιμοποίησή τους. 
Η Οδηγία πλαίσιο εφαρμόζει την αρχή του κοινοτικού δικαίου «ο ρυπαίνων πληρώνει». Το κόστος, δηλαδή, της διάθεσης των αποβλήτων επωμίζεται ο κάτοχος ο οποίος παραδίδει τα απόβλητα σε φορέα αποκομιδής, ή σε επιχείρηση, ή / και οι προηγούμενοι κάτοχοι, ή ο παραγωγός του προϊόντος που δημιουργεί τα απόβλητα.
Τα κράτη μέλη οφείλουν να εκπονήσουν Σχέδια Διαχείρισης των Αποβλήτων στα οποία να περιγράφονται:
Ο τύπος, η ποσότητα και η προέλευση των αποβλήτων
Οι τεχνικές προδιαγραφές για τη διάθεση 
Οι χώροι και οι εγκαταστάσεις διάθεσης

Τρόποι διάθεσης των αστικών αποβλήτων και ανακύκλωσή τους
 
1995-1998 —-  2001-2003
Ε. Ένωση Ελλάδα
Ταφή 62% 49% 92%
Καύση 12% 1%
Καύση/ανάκτηση ενέργειας 7% 18%
 

Η Ε. Ένωση προσπαθεί να μεταδώσει το μήνυμα ότι τα απόβλητα δεν είναι μόνο απόβλητα, αλλά και ενδεχόμενοι πόροι που προσφέρονται για εκμετάλλευση. 
Ο στόχος είναι να περάσουμε από τη σημερινή κατάσταση που είναι «πολλά απόβλητα και λίγη ανακύκλωση» σε «ανακύκλωση με ελάχιστα απόβλητα». 
Οι συγκεκριμένοι ευρωπαϊκοί στόχοι ανακύκλωσης ή ανάκτησης, έως 31.12.2008, είναι οι εξής:
Ανακύκλωση 60% κατά βάρος για το γυαλί, το χαρτί και το χαρτόνι
Ανακύκλωση 50% κατά βάρος για τα μέταλλα
Ανακύκλωση 22,5% κατά βάρος για τα πλαστικά
Ανακύκλωση 15% κατά βάρος για το ξύλο
Ανακύκλωση 55-80% για τα απορρίμματα συσκευασίας
Ανάκτηση ή αποτέφρωση του 60% τουλάχιστον κατά βάρος των απορριμμάτων συσκευασίας σε εγκαταστάσεις αποτέφρωσης αποβλήτων, με ανάκτηση ενέργειας
Για την Ελλάδα, την Ιρλανδία και την Πορτογαλία η προθεσμία επίτευξης των ανωτέρω στόχων είναι 31.12.2011.

Για τα οχήματα τέλους χρόνου ζωής οι στόχοι, ως το 2015, είναι οι εξής:
95% ανάκτηση και
 
Για τα απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού ο στόχος είναι ήδη από το 2006 ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίηση 50-80%.

Η Ελλάδα ενώπιον του ΔΕΚ
-502/2003) για τη λειτουργία τουλάχιστον 1.125 παράνομων και ανεξέλεγκτων χωματερών, οι οποίες δημιουργούν προβλήματα για το περιβάλλον και τη δημόσια υγεία, κατά παράβαση των οδηγιών 75/442 και 91/156 για τα στερεά απόβλητα.
Το ΔΕΚ παρακολουθεί την πρόοδο που επιτελείται στη χώρα μας για το κλείσιμο των παράνομων και ανεξέλεγκτων χωματερών και την αντικατάστασή τους με ΧΥΤΑ (Χώρους Υγειονομικής Ταφής Αποβλήτων). Η Ελλάδα δεσμεύθηκε να υλοποιήσει τα παραπάνω έως το τέλος του 2008.
-112/2006). Και τούτο διότι η Ε. Επιτροπή αποφάσισε να κλείσει την υπόθεση του Κουρουπητού και να σταματήσει η Ελλάδα να πληρώνει πρόστιμο ⁽³⁰⁾, βασίζονται στην ορθή λειτουργία της προσωρινής εγκατάστασης διαχείρισης αποβλήτων στην περιοχή Μεσομούρι. Η λειτουργία, όμως, του συγκροτήματος συμπίεσης, δεματοποίησης και προσωρινής αποθήκευσης στην περιοχή αυτή δημιουργεί προβλήματα για το περιβάλλον και τη δημόσια υγεία. Η χωματερή δε του Κουρουπητού δεν έχει αποκατασταθεί, ως όφειλε.
Για τη διάθεση των επικίνδυνων αποβλήτων και την παραβίαση της Οδηγίας 91/689 έχει σταλεί αιτιολογημένη γνώμη από την Ε. Επιτροπή στην ελληνική κυβέρνηση, το Δεκέμβριο του 2005, λόγω έλλειψης κατάλληλου σχεδιασμού διαχείρισης και λειτουργίας ανεξέλεγκτων χώρων διάθεσης. Οι ελληνικές αρχές ενημέρωσαν, το 2007, την Ε. Επιτροπή για τα μέτρα που έλαβαν και αναμένεται η απόφαση της Ε. Επιτροπής.
Στο ΔΕΚ εκκρεμούν δύο ακόμα υποθέσεις που αφορούν τη διάθεση αστικών λυμάτων, όχι αποβλήτων, κατά παράβαση της Οδηγίας 91/271, ενώ για κακή εφαρμογή της ίδιας Οδηγίας έχει σταλεί αιτιολογημένη γνώμη από την Ε. Επιτροπή στην ελληνική κυβέρνηση, τον Ιούλιο του 2003 ⁽³¹⁾.

 (2006) 406, 19.07.2006, την περίοδο 2001-2003 η παραγωγή αποβλήτων αυξήθηκε σημαντικά.
 114, 27.04.2006. Η ενσωμάτωση στο ελληνικό δίκαιο καλύπτει μέχρι στιγμής μόνο τις προηγούμενες Οδηγίες 91/156 και 75/442, οι οποίες αντικαταστάθηκαν από την Οδηγία 2006/12 και έγινε με την έκδοση της ΚΥΑ 50910/2727/2003, ΦΕΚ 1909/Β/22.12.2003.
 377, 31.12.1991. Η ενσωμάτωση στο ελληνικό έγινε με την έκδοση των ΚΥΑ 13588/725/2006, ΦΕΚ 383/Α/28.03.2006, ΚΥΑ 24944/1159/2006, ΦΕΚ 791/Β/30.06.2006 και ΚΥΑ 8668/2007, ΦΕΚ 287/Β. 
 168, 2.07.1994.
 33, 4.02.2006.
190, 12.07.2006. Αντικατέστησε τον Κανονισμό 259/1993.
 332, 28.12.2000. Αντικατέστησε τις Οδηγίες 89/369, 89/429 και 94/67.
 257, 10.10.1996. 
 182, 16.07.1999.
 284, 31.10.2003.
 243, 24.09.1996.
 194, 25.01.1975.
: Η ενσωμάτωση στο ελληνικό δίκαιο έγινε με την έκδοση του ΠΔ 82/2004, ΦΕΚ 64/Α/2.03.2004. 
 332, 28.12.2000 αντίστοιχα. 
 181, 4.07.1986.
 377, 31.12.1991
 122, 16.05.2003.
 266, 26.09.2006. Κατήργησε την Οδηγία 91/157.
 365, 31.12.1994. Η ενσωμάτωση στο ελληνικό δίκαιο έγινε με την έκδοση του ΠΔ 117/2004, ΦΕΚ 82/Α/5.03.2004. 
 47, 18.02.2004. Η ενσωμάτωση στο ελληνικό δίκαιο έγινε με την έκδοση του Νόμου 2939/2001, ΦΕΚ 179/Α/6.08.2001.
 70, 16.03.2005. 
 102, 11.04.2006.
 269, 21.10.2000. Η ενσωμάτωση στο ελληνικό δίκαιο έγινε με την έκδοση του ΠΔ 116/2004, ΦΕΚ 81/Α/5.03.2004. 
 673, 28.01.2005 αντίστοιχα. 
 37, 13.02.2002. Η ενσωμάτωση στο ελληνικό δίκαιο έγινε με την έκδοση του ΠΔ 117/2004, ΦΕΚ 82/Α/5.03.2004.
 345, 31.12.2003. Η ενσωμάτωση στο ελληνικό δίκαιο έγινε με την έκδοση του ΠΔ 15/2006, ΦΕΚ 12/Α/3.02.2006. Το 2005 και 2006 εκδόθηκαν επτά Αποφάσεις που τροποποιούν τα Παραρτήματα της Οδηγίας.
 226, 6.9.2000.
 203, 28.07.2001 αντίστοιχα.
(2007) 59, 21.2.2007.
Πρόκειται για τις υποθέσεις:
– 119/2002, καταδίκη της Ελλάδας το 2004 για έλλειψη συστήματος συλλογής και κατάλληλης επεξεργασίας των αστικών λυμάτων της περιοχής Θριάσιου πεδίου. Αναμένεται επιβολή προστίμου από το ΔΕΚ, σύμφωνα με το άρθρο 228 Συνθ. ΕΚ.
–440/2006, η απόφαση του ΔΕΚ αναμένεται άμεσα, 24 οικισμοί στην Ελλάδα, δεν πληρούν τις προϋποθέσεις δικτύων αποχέτευσης των λυμάτων και δευτεροβάθμιας επεξεργασίας τους.
http://www.info3kps.gr